Bijl

Terug naar genealogie

Gepubliceerd in de kwartaaluitgave van de Historische vereniging 's-Gravendeel in 1999

Deze aflevering van "Mensen van vroeger" gaat over de familie Bijl van de Wacht. Bijl is een vrij algemene naam in de regio en er zijn dan ook verschillende families met deze naam, die echter niet aan elkaar gerelateerd kunnen worden.

De tak Bijl die hier aan de orde komt, is afkomstig uit Herwijnen. Daar werd stamvader David Pieters Bijl in 1660 geboren. Hij komt naar 's-Gravendeel, waar hij in 1686 voor het eerst wordt genoemd.

De geschiedenis van dit geslacht is nauw verweven met de Wacht en de omgeving daarvan. In het jubileumboek '1593 's-Gravendeel 1993, uit de geschiedenis van het dorp aan de Kil' wordt een overzicht gegeven van de buurtschapjes rondom de Wacht. Zoals uit de onderstaande stamreeks blijkt hebben de Bijlen jarenlang de functie van bakenmeester bekleed. Het vuurbaken voor de scheepvaart stond op een terp aan de Kil (tussen de huidige Wacht en de Mariapolder). Op die terp stond ook een soort boerderij, het "Bijltjeshuis" genoemd. In dit huis werd tevens een herberg geëxploiteerd.

De terp werd "het Bosch" genoemd. De reden hiervan is niet bekend. Mogelijk hebben op de terp veel bomen gestaan. Degenen die in augustus 1998 deelnamen aan de fietstocht van onze vereniging zullen zich nog herinneren dat de heer Arie Huisman, staande bij het Fortje ons wees op de plek waar vroeger "het Bosch" was geweest. Turend over de Kil naar de hoge bomen aan de overkant was er niet zoveel fantasie voor nodig om die plek te benoemen als een bos.

Het "Bijltjeshuis", laatst bewoond door jager Hein Vermeer is in 1914 afgebroken. Voor meer informatie over de buurtschapjes rondom de Wacht wordt verwezen naar het hierboven genoemde jubileumboek.

 

Stamreeks Bijl

I. David Pieters Bijl, geb. ca. 1635, tr. (1) ca. 1659 Dircksken Geerits, overl. tussen 1663-1680, tr. (2), aang. Herwijnen 9.10.1680 Angenietje Coenraeds Tack, j.d. van Amsterdam.

Uit het eerste huwelijk (o.a), geb. te Herwijnen:

1. Pieter Davids Bijl, ged. 8.1.1660, volgt II.

II. Pieter Davids Bijl, ged. Herwijnen 8.1.1660, timmerman (1686), schepen (1708-1712) en diaken (1709-1710), diaken-armmeester (1710), woont aan de Havendijk te 's-Gravendeel, in 1715 won. te Herwijnen, terug in 's-Gravendeel 1726, attestatie naar Dalem 1730, overl. Dalem 8.1.1731, begr. 's-Gravendeel 13.1.1731, tr. (1) Martha Izacks de Bruijn, overl. aang. 's-Gravendeel 15.12.1710, eerder weduwe van Jan de Bruijn, dochter van Isaak Krijne de Bruijn en Maaike Ariens Kellenaar, tr. (2), aang. 's-Gravendeel 4.6.1711 Joosje Arijens 't Jongh, overl. aang. 's-Gravendeel 18.2.1713, dochter van Arij Leendert 't Jongh en Heiltje Bastiaens Speckmes, tr. (3) Herwijnen 25.1.1715 Dirkje Vervoorn, uit Herwijnen, waarschijnlijk overl. te Herwijnen of Dalem.

Uit het eerste huwelijk:

1. David Pieters Bijl, volgt III.
2. Dirksie Pieters Bijl, overl. aang. 's-Gravendeel 12.2.1706, tr., aang. 's-Gravendeel 13.4.1703 Sijmen Geerlofs van Roon.
3. Maaike Pieters Bijl, tr. Rotterdam 27.5.1705 Jan van Stralen.

III. David Pieters Bijl, timmerman, bakenmeester, herbergier, strandvonder, won. aan de Wacht ("Bijltjeshuis"), begr. 's-Gravendeel 28.2.1767, tr. (1) Arijaantje Corsse Mookhoek, overl. aang. 's-Gravendeel 29.6.1731, dochter van Cors Arijens Mookhoek en Lijsbeth Wouters Vorman, tr. (2), aang. 's-Gravendeel 10.11.1731 Teuntje Vogelaar, begr. 's-Gravendeel 26.5.1744, dochter van Arie Bastiaens Vogelaar en Anna Willems Vroman, tr. (3), aang. 's-Gravendeel 21.5.1745 Pieternella den Engelsen, begr. 's-Gravendeel 23.5.1769.

Uit het eerste huwelijk, geboren te 's-Gravendeel:

1. Korstiaan Davids Bijl, won. Havendijk, bakenmeester, begr. 's-Gravendeel 5.10.1790, tr., aang. 's-Gravendeel 13.5.1741 Elisabeth Hendriksdochter van Es, begr. 's-Gravendeel 14.12.1775.
2. Pieter Davids Bijl, tr., aang. 's-Gravendeel 3.1.1744 Cornelia van Strijen, dochter van Coen Jans van Strijen en Anna Cornelis Boender. Pieter vertrekt onder de naam Arij Corsse Mookhoek in 1755 naar Indië.
3. Het vertrek van Pieter naar Indië is niet zonder reden. In 1752 staat Pieter terecht wegens het stelen van een boot in Papendrecht. Als de eigenaar van de boot met een knecht verhaal komt halen in 's-Gravendeel wordt de knecht door Pieter en zijn vrouw met een mes bewerkt. De uitspraak door de Hoge Vierschaar van Strijen liegt er niet om: 12 jaar tuchthuis en levenslange verbanning uit het land van Strijen.
4. Martha Davids Bijl, begr. 's-Gravendeel 8.5.1745, tr. 's-Gravendeel 2.3.1743 Bastiaan Pieters Naaktgeboren, j.m. van Wieldrecht, begr. 's-Gravendeel 10.6.1747, zoon van Pieter Bastiaans Naaktgeboren en Neeltje Klaasse Vermeulen.
5. Elisabeth Davids Bijl, overl. aang. 's-Gravendeel 20.11.1774, tr. aang. 's-Gravendeel 22.10.1745 Adrianus Leenderts den Hartog, begr. 's-Gravendeel 12.9.1782.

Uit het huwelijk van David en Arijaantje werden kinderen begraven te 's-Gravendeel op 12.12.1714 en 5.2.1724.

Uit het tweede huwelijk, geboren te 's-Gravendeel:

1. Dirk Davids Bijl, geb. 27.1.1740, volgt IV.
2. Teunis Davids Bijl, overl. aang. 's-Gravendeel 21.2.1744.
3. Andries Davids Bijl, herbergier en tapper, woont bij het Wachthuis aan het eind van de Kil, overl. aang. 's-Gravendeel 11.11.1784, tr. (1), aang. 's-Gravendeel 8.8.1766 Maria Jacobs de Bruijn, overl. aang. 's-Gravendeel 25.5.1781, tr. (2), aang. 's-Gravendeel 24.6.1782 Grietje Cornelisdr Visser, van Hoge Zwaluwe. Zij tr. (2) 's-Gravendeel 10.10.1785 David den Hartog.

IV. Dirk Davids Bijl, geb. 's-Gravendeel 27.1.1740, boer in de Bijlepolder, bakenmeester, won. aan het einde van de Kil (de Wacht 43), overl. 's-Gravendeel 24.11.1813, tr. (1), aang. 's-Gravendeel 14.5.1768 Grietje de Bruijn, overl. aang. 's-Gravendeel 11.3.1783, tr. (2), aang. 's-Gravendeel 11.5.1785 Bastiaantje Wagemans, geb. Hooge Zwaluwe 15.3.1756, overl. 's-Gravendeel 28.3.1827, dochter van Aart Wagemans en Engeltje van Ginneken.

Uit het eerste huwelijk, geboren te 's-Gravendeel:

1. David Bijl, geb. 9.10.1770, arbeider, winkelier, won. de Wacht nr. 327, overl. 's-Gravendeel 27.8.1839, tr., aang. 's-Gravendeel 20.4.1810 Geertrui Boom, geb. Ankeveen (bij Weesp) 1782, tot haar huwelijk won. te Dordrecht, overl. 's-Gravendeel 25.8.1837, dochter van Barend Boom en Geertrui Metelekamp.
2. Korstiaan Bijl, geb. 1778, "chalouproeijer" (sloeproeier) bij de Admiraliteit op de Wacht, ongehuwd, overl. 's-Gravendeel 9.9.1814.
3. Teuntje Bijl, geb. 13.3.1781, overl. 's-Gravendeel 9.3.1839, tr. 's-Gravendeel 25.9.1830 Adrianus den Hartog, geb. 's-Gravendeel 18.10.1777, aardappelboer, arbeider, overl. 's-Gravendeel 22.5.1835 (Boomendijk nr. 310), eerder weduwnaar van Maria de Graaf, zoon van Cornelis den Hartog en Anna den Hartog.

Verder werden uit het huwelijk van Dirk Bijl en Grietje de Bruijn kinderen begraven te 's-Gravendeel op 25.4.1769 (een tweeling), 12.6.1772, 17.7.1773 en 28.12.1779.

Uit het tweede huwelijk, geboren te 's-Gravendeel:

1. Jannigje Bijl, begr. 's-Gravendeel 6.12.1793.
2. Aart Bijl, geb. 3.11.1787, volgt V.

Kinderen begraven te 's-Gravendeel op 13.12.1786 en 13.4.1796.

V. Aart Bijl, geb. 's-Gravendeel 3.11.1787, schuitenvoerder, bakenmeester, overl. 's-Gravendeel 9.9.1831, tr. 's-Gravendeel 20.5.1818 Lena van der Giessen, geb. Strijen 19.10.1797, overl. 's-Gravendeel 17.12.1860, dochter van Sijmen van der Giessen en Barbera van Gemert. Lena van der Giessen tr. (2) Floris den Hartog.

Uit dit huwelijk, geboren te 's-Gravendeel ("in 't Bosch boven de Wacht"):

1. Dirk Bijl, geb. 15.5.1818 (gewettigd bij huwelijk), volgt VI.
2. Barbera Bijl, geb. 14.6.1819, overl. 's-Gravendeel 2.7.1820.
3. Korstiaan Bijl, geb. 8.12.1821, overl. 's-Gravendeel 20.12.1821.
4. Bastiaantje Bijl, geb. 30.1.1823, overl. Strijen 5.6.1900, tr. Corstiaan Belder, geb. 's-Gravendeel 9.1.1828, arbeider, overl. Strijen 17.1.1872, zoon van Jacob Belder en Cornelia Huisman.
5. Barbera Bijl, geb. 10.4.1825, overl. 's-Gravendeel 7.3.1860, tr. 's-Gravendeel 7.3.1844 Arie van Ham, geb. 's-Gravendeel (de Wacht) 2.4.1814, winkelier, landbouwer, begr. 's-Gravendeel 24.1.1903, zoon van Arie van Ham en Lijsje den Hartog. Arie van Ham tr. (2) Anna de Geus.
6. Simona Bijl, geb. 14.7.1826, ongehuwd, overl. 's-Gravendeel 10.7.1860.
7. Teuntje Bijl, geb. 23.1.1828, overl. 's-Gravendeel 26.4.1828.
8. Simon Bijl, geb. 26.7.1829, overl. 's-Gravendeel 27.10.1829.
9. Leena Bijl, geb. 25.6.1831, overl. 's-Gravendeel 17.4.1832.

VI. Dirk Bijl, geb. 's-Gravendeel 15.5.1818, schipper, boerenknecht, aardappelboer, overl. 's-Gravendeel 14.4.1895, tr. Strijen 19.11.1842 Cornelia Troost, geb. Strijen 29.8.1818, overl. 's-Gravendeel 1.4.1895, dochter van Dirk Troost en Helena van Ransbeek.

Een beschrijving van het uiterlijk van Dirk Bijl, opgemaakt bij de vervulling van de dienstplicht luidt als volgt: "lengte 1 el, 7 palm, 4 duim; aangezigt ovaal, voorhoofd rond, oogen blaauw, neus en mond klein, kin rond, haar en wenkbrauwen bruin.

Uit dit huwelijk, geboren te 's-Gravendeel:

1. Aart Bijl, geb. 10.10.1843 (huis nr. 298), volgt VII.
2. Helena Bijl, geb. 8.1.1845 (huis nr. 294), overl. 's-Gravendeel 16.3.1845.
3. Dirk Bijl, geb. 20.5.1846 (huis nr. 293).
4. Lena Bijl, geb. 1.12.1847 (huis nr. 293), overl. Strijen 20.11.1925, tr. Strijen 5.5.1870 Jan van Prooijen, geb. Strijen 2.8.1822, landbouwer in de Mookhoek, overl. Strijen (Mookhoek B 100) 23.12.1908, zoon van Teunis van Prooijen en Lena Herweijer.
5. Maria Magdalena Bijl, geb. 4.11.1850 (huis nr. 293), overl. 's-Gravendeel 10.12.1850.
6. Jacob Bijl, geb. 27.10.1851 (huis nr. 293), overl. 's-Gravendeel 12.4.1859.
7. Leendert Bijl, geb. 13.6.1854 (huis nr. 293), sleepbootkapitein op "broedertrouw", overl. Dordrecht 20.8.1922, tr. Pieternella Maria Stoutjesdijk, geb. Ouwerkerk 30.5.1859, overl. na 1922.
8. Jacoba Bijl, geb. 2.7.1860, overl. 's-Gravendeel 16.9.1860.
9. Elisabeth Bijl, geb. 12.4.1862, overl. Dordrecht 14.9.1936, tr. (1) Arie van Gameren, tr. (2) Jan Timmer, geb. Wieldrecht 28.7.1844, melkboer, aannemer, won. Rijksstraatweg te Dubbeldam, overl. Dordrecht 10.12.1920, eerder gehuwd met Kleijsje Schenk, zoon van Jan Timmer en Sara Verkaar.
10. Jacob Bijl, geb. 27.8.1863, overl. 's-Gravendeel 16.11.1863.

VII. Aart Bijl, geb. 's-Gravendeel 10.10.1843, arbeider, overl. 's-Gravendeel 30.10.1927, tr. 's-Gravendeel 14.9.1866 Pietertje van Vugt, geb. Strijensas 16.3.1847, overl. 's-Gravendeel 9.12.1912, dochter van Arie van Vugt en Adriana van Steensel.

Uit dit huwelijk, geboren te 's-Gravendeel (m.u.v. nr. 3):

1. Cornelia Bijl, geb. 26.11.1865 (gewettigd bij huwelijk ouders), tr. Huizer.
2. Adriana Bijl, geb. 15.10.1867, overl. Dordrecht 22.2.1930, tr. Dordrecht 26.11.1890 Simon Mijnders, geb. Klundert 13.12.1867, schipper, zoon van Willem Mijnders en Sientje van Sluisdam. S. Mijnders vertrekt in 1938 naar Apeldoorn.
3. Dirk Bijl, geb. Strijen 20.12.1869.
4. Arie Bijl, geb. 8.8.1872, schipper, koloniaal in Oost Indië, tr. een Indische vrouw: Louise.
5. Lena Bijl, geb. 6.7.1875, tr. Dordrecht 16.6.1898 Jan van den Berg, geb. Dordrecht 3.6.1874, ketelmaker, zoon van Adrianus van den Berg en Johanna Adriana Olievier. Het gezin van den Berg-Bijl vertrekt in 1914 vanuit Dordrecht naar Rotterdam.
6. Jacob Bijl, geb. 10.7.1878, overl. Leidschendam 2.1.1956, tr. Puttershoek 31.7.1902 Klara Vos, geb. Puttershoek 4.7.1881, overl. Puttershoek 28.12.1963, dochter van Cornelis Vos en Ingetje van der Hoek.
7. Leendert Bijl, geb. 21.1.1881, overl. Verenigde Staten van Amerika 26.11.1943, tr. Maria Louisa Cornelia van Dinteren, geb. Dussen 25.12.1880, overl. V.S. 25.2.1958. Zij emigreren in 1930 vanuit Dordrecht naar Lenox, Iowa, Verenigde Staten van Amerika.
8. Elisabeth Pietertje Bijl, geb. 30.8.1883, tr. 's-Gravendeel 21.12.1907 Dirk van der Bom, geb. 's-Gravendeel, zoon van Barend van der Bom en Dirksje van Leening.
9. Aart Bijl, geb. 20.5.1886, sleepbootmachinist, overl. Dordrecht 25.2.1964, tr. Lena Cornelia Kuijpers, geb. Papendrecht 12.4.1884, overl. Dordrecht 28.10.1961.
10. Dirk Bijl, geb. 10.8.1891, volgt VIII.

VIII. Dirk Bijl, geb. 's-Gravendeel 10.8.1891, heier, overl. Dordrecht 27.10.1938, tr. Klundert 24.8.1916 Cornelia Geertruida van de Meeberg, geb. Klundert 8.5.1893, overl. 's-Gravendeel 26.3.1966, dochter van Jan van de Meeberg en Pieternella Lodewijckx.
Zij wonen in het buurtschapje "de Meerkoot", tussen de huidige Wacht en "het Bosch". De woning van de familie Bijl, aangeduid als De Wacht 31, wordt tijdens de watersnood van 1953 zwaar beschadigd, waarna de familie verhuist naar een Zweedse woning aan de Zweedsestraat 35.

Uit dit huwelijk, geboren te 's-Gravendeel:

1. Aart Jan Bijl, geb. 6.6.1917, overl. 's-Gravendeel 11.4.1918.
2. Aart Jan Bijl, geb. 11.2.1919, ongehuwd, overl. Dordrecht 10.4.1966, wonende Zweedsestraat 35 te 's-Gravendeel.
3. Jan Aart Bijl, geb. 4.9.1922, landarbeider, overl. 's-Gravendeel 18.7.1945, wonende De Wacht 31 te 's-Gravendeel, tr. Strijen 24.8.1944 Maria van der Linden, geb. Oud-Beijerland 4.10.1925, dochter van Pieter van der Linden en Maria Hoogvliet.
4. Pieter Cornelis Dirk Bijl, geb. 20.1.1927, volgt IX.

IX. Pieter Cornelis Dirk Bijl, geb. 's-Gravendeel 20.1.1927, uitvoerder, bestuurslid van de Historische Vereniging 's-Gravendeel (1994-1997), overl. Dordrecht 18.1.1997, tr. 's-Gravendeel 16.11.1960 Gijsje Krijna Goud, geb. 's-Gravendeel 24.4.1936, dochter van Leendert Goud en Gijsbertha de Penning.

Uit dit huwelijk, geboren te 's-Gravendeel:

1. Cornelia Pieternella Bijl, geb. 10.6.1961, tr. Cromstrijen (Klaaswaal) 3.6.1988 Ron van Til.
2. Ivonne Gijsberta Bijl, geb. 23.3.1963, tr. Strijen 22.4.1998 Jan Arie de Geus, geb. 's-Gravendeel 25.1.1962, zoon van Theodorus de Geus en Pleuntje Bras.
3. Dirk Bijl, geb. 12.6.1967.

A.O.M.

Bronnen: aantekeningen wijlen P.C.D. Bijl; Burgerlijke Stand 's-Gravendeel; fichescollectie Streekmuseum Hoeksche Waard; Jubileumboek 1593 's-Gravendeel 1993; Het bestuur van het oostelijk deel van de Hoeksche Waard tussen 1700-1780 door drs. Martine Zoeteman.